HÁT CƯƠNG

HÁT CƯƠNG
Khiêm Cung

Trong khi diễn xuất, đào kép có lúc quên tuồng, tự ứng khẩu đặt lời cho vai mình, gọi là hát cương. Ngày xưa, trong những buổi hát bội cúng thần, hát cương như vậy mà làng phát hiện được, sẽ bị phạt nặng.

Một số hướng dẫn viên du lịch trẻ tuổi ở Việt Nam hay giải thích cương, mấy cô cậu nói thao thao bất tận:

-Xá lợi Phật là xương của Đức Phật nhặt được sau khi hỏa táng. Ở Tích Lan có nhiều xá lợi Phật nhứt, vì Đức Phật sanh ra đời và chết tại nước đó.

Thưa không. Đức Phật sanh ra tại Lâm Tì Ni (Lumbini,nay thuộc Nepal) và nhập diệt tại Câu Thi Na (Kusghinagar)-Ấn Độ.

-Minh Mạng là hiệu của Vua Gia Long.

Thưa không. Vua Gia Long và vua Minh Mạng là hai vị vua khác nhau. Vua Minh Mạng là hoàng tử Nguyễn Phúc Đảm, con của vua Gia Long.

-Bài Dạ Cổ Hoài Lang do Ông Cao Văn Lầu nhớ vợ đặt ra.

Dạ là đêm, cổ là trống, hoài là nhớ, lang là chồng. Dạ cổ hoài lang là nghe tiếng trống ban đêm nhớ chồng. Nghe nói Ông Cao Văn Lầu, còn gọi là Ông Sáu Lầu, người Bạc Liêu, có một người vợ. Vợ chồng ăn ở với nhau một thời gian, không có con. Cha mẹ ép cưới một người khác. Ông cảm thương người vợ cũ, nên mượn lời của người này nói lên nỗi nhớ thương chồng, ví chồng là người vâng lịnh cha mẹ đi cưới vợ khác cũng giống như được sắc chỉ của vua truyền phải đi đánh giặc ở biên cương, ở nhà chăn đơn gối chiếc, mong chồng không phụ bạc, bình an trở về để cùng nhau tái họp.

-Có ai biết tại sao trái cây nầy gọi là Sa Cô Chê? Theo truyền thuyết, ngày xưa có một thanh niên hái trái nầy tặng cho người mà anh yêu, cô kia cắn một miếng rồi liệng bỏ. Anh ấy hỏi: Sao cô chê? Người ta đọc trại câu hỏi ra thành “Sa Cô Chê” và dùng từ đó để đặt tên cho loại trái cây này.

Trời ơi! Cương vừa vừa thôi, mấy cô, cậu. « Sa cô chê » hay « Sa bô chê » là đọc trại phiên âm tiếng Anh Sapote, tiếng Pháp Sapotille, tiếng Trung Mỹ Zapotier.

Nếu làng biết được chuyện hát cương này, chắc các cô cậu bị phạt “đập bể nồi cơm”.

(*) Nguyên văn bài Dạ Cổ Hoài Lang.
Từ là từ phu tướng
Bảo kiếm sắc phong lên đàng
Vào ra luống trông tin chàng
Năm canh mơ màng
Em luống trông tin chàng
Ôi gan vàng quặn đau í a
Đường dù xa ong bướm
Xin đó đừng phụ nghĩa tào khang
Đêm luống trông tin bạn
Ngày mỏi mòn như đá vọng phu
Vọng phu vọng luống trông tin chàng
Sao nỡ phụ phàng
Chàng là chàng có hay
Đêm thiếp nằm luống những sầu tây
Bao thuở đó đây sum vầy
Duyên sắt cầm đừng lợt phai
Là nguyện cho chàng
Hai chữ an bình an
Trở lại gia đàng
Cho én nhạn hiệp đôi í a.